آشنایی با رمز ارز
در این مقاله قصد داریم با ماهیت رمز ارز ها، شبکه ها و داد و ستد آن ها آشنا شویم.
قبل از توضیح رمز ارز ها بهتر است با مفهوم Blockchain آشنا شوید، این مفهوم اولین بار با پیدایش بیت کوین به وجود آمد:
زنجیره ی بَستَکی (Blockchain)
سیستمی برای ثبت و ضبط داده ها است. این داده ها می توانند برای نمونه تراکنش های بانکی یا اسناد مالکیت، قرارها، پیام های شخصی یا دیگر اطلاعات باشند. ویژگی زنجیره ی بستکی این است که کار ذخیره ی این داده ها بدون وجود یک مدیر و صاحب اختیار مرکزی امکان پذیر است و نمی توان با تخریب یک نقطه ی مرکزی داده های ذخیره شده را تحریف یا نابود کرد.
زنجیره ی بستکی پایگاه داده توزیع شده و مبتنی بر اجماع است؛ با وجود کاربران متعددی که به طور همزمان داده هایی را ثبت و اصلاح می کنند و ممکن است که آن داده ها با هم تداخل داشته باشند، شبکه قادر به حفظ یکپارچگی محتوای پایگاه داده است. به زبان ساده تر، زنجیره ی بستکی یک نوع سیستم ثبت داده است که داده های ذخیره شده روی آن بر روی یک سرور مرکزی نیست و میان همه اعضای یک شبکه به اشتراک گذاشته می شود و با استفاده از رمزنگاری امکان هک، حذف و دستکاری اطلاعات تقریباً وجود ندارد.
رمز ارز (Crypto currency)
رمز ارز یک نوع ارز مجازی است که از فناوری رمزنگاری در طراحی آن استفاده شده و معمولاً به صورت توزیع شده (غیر متمرکز) اداره می شود و از این رو در مقابل نظام های بانکداری متمرکز قرار می گیرد. غیر متمرکز سازی در رمز ارز ها از طریق فناوری زنجیره بستکی امکان پذیر شده است. اولین رمز ارز غیر متمرکز بیت کوین است که در سال ۱۳۸۷ توسط شخصی به نام مستعار ساتوشی ناکاموتو (که تا کنون هویت واقعی آن ناشناخته مانده است) ایجاد و عرضه شد.
کوین (Coin) و توکن (Token)
معمولاً از کوین ها به عنوان یک پول واقعی استفاده می شود و هدفی فراتر از کارکرد یک پول دیجیتالی ندارند؛ و زنجیره ی بستکی اختصاصی خود را دارند. نمونه ای از کوین ها می توان به بیت کوین(BTC)، اتریوم(ETH)، ریپل(XRP)، پولکادات(DOT)، کاردانو(ADA) و... اشاره کرد.
توکن نیز نوعی رمز ارز است که معمولا زنجیره ی بستکی مخصوص خود را ندارد و بر روی یک زنجیره ی بستکی دیگر ایجاد می شود. توکن ها ممکن است بیانگر سهم یک شرکت باشند، برای کاربرد در یک برنامه یا پروژه ای خاص استفاده شوند و یا به عنوان دارایی های دیجیتال عمل کنند. دو نوع توکن داریم، به عنوان مثال نوع اول توکن دلار دیجیتال tether که با نماد USDT مشخص می شود که ارزش آن همواره برابر یک دلار است با این تفاوت که توسط هیچ دولتی پشتیبانی نمی شود. و برای مثال نوع دوم شرکت ENS، دامنه های .ETH را به صورت توکن ارائه می دهد. و یا در یک بازی شما با بدست آورن امتیاز توکن جمع می کنید و می توانید آن ها را بفروشید!
نوع اول را توکن های مثلی (fungible) و نوع دوم را توکن های غیر مثلی (non-fungible) می نامند. در حال حاضر ۹۹٪ توکن های بازار مانند تتر(USDT) و چین لینک(LINK) مثلی هستند؛ اما حوزه غیر مثلی در حال گسترش بوده و احتمال دارد در آینده توکن های غیر مثلی بخش بزرگتری از بازار را به خود اختصاص دهند.
نکته: ساخت توکن بر خلاف ساخت کوین بسیار ساده و با هزینه بسیار کم انجام می شود، اما توکنی که هدف و کاربرد نداشته باشد، هیچ ارزشی هم ندارد. توسعه دهندگان برای ایجاد یک توکن باید با استفاده از زبان های برنامه نویسی ابزار ها و استاندارد هایی که یک زنجیره ی بستکی آن را ارائه می کند، توکن خود را ایجاد کنند. برای مثال، زبان برنامه نویسی ساخت توکن در اتریوم Solidity است.
کیف پول رمز ارز
آنچه که نشان میدهد شما مالک یک ارز دیجیتال هستید داشتن کلید عمومی و خصوصی مربوط به آن در زنجیره ی بستکی اش است؛ برای ذخیره ی این کلید ها لازم است از یک کیف پول استفاده کنید. کیف های پول انواع مختلف سخت افزاری و نرم افزاری دارند، و می توانید نرم افزار های متعدد و حتی رایگان زیادی که قابل نصب بر روی کامپیوتر و موبایل هستند را پیدا کنید. برای انتخاب کیف پول باید بسیار دقت نمایید به عنوان مثال کیف پولی که ارز را در هارد شما ذخیره میکند با از دست دادن حافظه پول خود را از دست می دهید یا کیف پولی که ارز شما را در فضای خودش ذخیره میکند باید بسیار مورد اطمینان و ایمن باشد تا هک نشود و همچنین اگر رمز ورود تان به سایت را فراموش کردید با پولتان نیز خداحافظی کنید. مطمئن ترین کیف پول ها کیف های پول سخت افزاری هستند البته به شرطی که آن را گم نکنید!
با استفاده از کیف پول شما می توانید ارز خود را ارسال یا ارز دریافت کنید و حساب تان را چک کنید.
شبکه های انتقال
برای انتقال رمز ارز های مختلف شبکه های انتقال متفاوتی وجود دارد؛ برخی از این شبکه ها رایگان و برخی کارمزدی هستند و در سرعت انتقال متفاوتند. همچنین توجه داشته باشید در یک کیف پول نه تنها آدرس هر رمز ارز مختص خود است بلکه برای هر رمز ارز هم آدرس متفاوتی برای هر شبکه ی انتقال وجود دارد. دقت کنید که اگر هنگام واریز اشتباهی کد کیف پول یک رمز ارز را برای یک رمز ارز دیگر و یا حتی کیف پول یک رمز ارز را ولی با شبکه ی متفاوتی انتقال دهید پول شما به فنا رفته و به دست کسی هم نمی رسد!
نکته: کلید عمومی و خصوصی هر دو شخصی هستند و دارنده ی آن ها مالک پول است؛ و برای نگه داری آن ها از کیف های پول سخت افزاری یا نرم افزاری و یا حتی نگاشتن بر روی کاغد می توان استفاده نمود؛ اما آدرس کیف پول مانند شماره سپرده بانکی ست و شما می توانید آن را به هر کسی که میخواهید برای شما پول واریز کند بدهید.
صرافی رمز ارز ها (Crypto currency exchange)
برای اینکه رمز ارز خرید و فروش کنید لازم است از یک صرافی استفاده کنید؛ صرافی های متعددی وجود دارد که معروف ترین آن که بیشتر بازار را در اختیار دارد صرافی بایننس (Binance) می باشد. با اینکه میتوان مستقیما در صرافی عضو شد و معامله کرد کارگزاری هایی وجود دارند که با عضویت در آن ها واسط شما و صرافی می شوند. متاسفانه در حال حاظر بایننس چینی نیز به سایر صرافی های تحریم کننده ایران پیوسته و برای کار با این صرافی لازم است از یک کارگزاری استفاده کنید.
کارمزد معاملات : به عنوان مثال در بایننس هر معامله (خرید یا فروش) شامل یک کارمزد می شود که برابر 0.1 درصد است. به عنوان مثال اگر میزان ارزی که کاربر خرید یا فروش می کند برابر هزار دلار باشد کارمزد آن یک دلار است، واریز در بایننس کارمزد ندارد و برداشت از بایننس برای ارز های مختلف متفاوت است.
دوازده ارز خشمگین
عنوان را جدی نگیرید! در واقع قصد دارم 12 ارزی که در حال حاظر بیشترین درصد بازار رمز ارز ها را در اختیار دارند معرفی کنم:
Bitcoin با نماد BTC: بیت کوین اولین رمز ارز جهان بر پایه زنجیره ی بستکی است و 60 درصد بازار رمز ارز ها را در اختیار دارد.
Ethereum با نماد ETH: اتر دومین رمز ارز محبوب جهان است و شباهت های زیادی به بیت کوین دارد. همچنین سکوی اتریوم قابلیت های دیگری به جز پشتیبانی از رمز ارز اتر دارد که از مهم ترین آن ها می توان به فراهم آوردن بستری برای نوشتن «برنامه های کاربردی توزیع شده» اشاره کرد.
Tether با نماد USDT: تتر یک توکن با نرخ ثابت است که ارزش آن همواره تقریبا برابر یک دلار امریکاست. مزیت استیبل کوین ها در این است که با سقوط بازار ارزششان را از دست نمیدهند. معامله گران معمولا از تتر برای خرید سایر کوین ها استفاده می کنند و آن را به عنوان ارز پایه در نظر میگیرند. تتر بر روی چندین شبکه وجود دارد اما تتری که بیشتر صرافی ها و کیف پول ها از آن پشتیبانی می کنند تتر مبتنی بر زنجیره ی بستکی اتریوم یعنی USDT-ERC20 است، این تتر هزینه ی تراکنش و انتقال پایینی دارد و سرعت انجام تراکنش در آن بالا است. تتر بر پایه زنجیره ی بستکی ترون یعنی USDT-TRC20 هزینه ای برای انتقال ندارد و سرعت انجام تراکنش در آن نیز بسیار بالا است اما توسط صرافی ها و کیف پول های زیادی پشتیبانی نمی شود. (خودم از TRC20 استفاده می کنم.)
Polkadot با نماد DOT: پولکادات یک فناوری چند زنجیره شبکه ای است، می توان گفت که زنجیره ی بستکی ای است که شبکه های زنجیره ی بستکی دیگر را به هم متصل می کند و اقدام به یکپارچگی ساختن آن ها می کند.
Ripple با نماد XRP: ریپل چند محصول گوناگون برای بانک ها و موسسات مالی طراحی کرده است که فقط یکی از آن ها با ارز دیجیتال XRP کار می کند. بنابراین، شما وقتی XRP می خرید، روی یکی از محصولات شرکت ریپل سرمایه گذاری کرده‌اید نه خود ریپل. ریپل می خواهد یک شبکه پرداخت و ارتباطی امن و غیر متمرکز را برای موسسات مالی سراسر جهان فراهم کند. می توان گفت که هدف ریپل کاملا در تضاد با بیت کوین است. ارز دیجیتال XRP فقط روی شبکه ایکس رپید کاربرد دارد و در دیگر محصولات این شرکت، یعنی ایکس کارنت و ایکس ویا، این ارز دیجیتال کاربرد و جایگاه چندانی ندارد. لازم به ذکر است که این روزها بیشتر شرکت های تحت قرارداد ریپل از محصول ایکس کارنت آن استفاده می کنند. بنابراین وقتی خبر همکاری ریپل با یک شرکت بزرگ منتشر می شود، لزوما به معنای کاربرد بیشتر XRP و احتمال افزایش قیمت آن نخواهد بود.
Cardano با نماد ADA: به گفته تیم توسعه دهنده، کاردانو اولین پروژه مبتنی بر زنجیره ی بستکی است که با فلسفه علمی و تحقیقات دانشمندان طراحی شده است. کار بر روی این پروژه از سال 1394 آغاز شد و ارز Ada در آذر 1396 به صرافی ها عرضه شد. به دلیل اینکه بیشتر توسعه دهندگان و سرمایه گذاران اولیه این پروژه، ژاپنی هستند و شباهت های زیادی با اتریوم دارد، به کاردانو «اتریوم ژاپنی» هم می گویند.
Chainlink با نماد LINK: هدف این رمز ارز ایجاد یک پل ارتباطی میان منابع اطلاعاتی و یکسری داده است که ممکن است این داده ها از طریق شبکه ای مانند اتریوم باشند. همچنین این سیستم امکان ایجاد همکاری و پیوند زدن قرارداد های هوشمند میان زنجیره ی بستکی های نا همسان و گوناگون را فراهم می کند. لینک بزرگترین توکن در زنجیره بستکی اتریوم است.
Litecoin با نماد LTC: در حالی که خالق بیت کوین بعد از ۱۰ سال هنوز مشخص نیست، خالق لایت کوین جوانی چینی الاصل به نام چارلی لی است. او در سال ۲۰۱۱ با تغییرات بزرگی در پروتکل بیت کوین، شبکه لایت کوین را معرفی کرد. تراکنش های لایت کوین تقریبا چهار برابر سریع تر از بیت کوین هستند.
Bitcoin Cash با نماد BCH: این ارز دیجیتال در واقع یک انشعاب بیت کوین محسوب می شود که در پی اختلاف نظر بین فعالان بیت کوین، در سال ۲۰۱۷ ایجاد شد. علت اختلاف نظر، کندی تراکنش ها و افزایش کارمزد آنها در گذر زمان که در شبکه بیت کوین بود.
Binance Coin با نماد BNB: بایننس کوین (BNB) که در ابتدا یک توکن اتریوم ERC-20 بر روی زنجیره ی بستکی اتریوم بود در سال ۲۰۱۹ به زنجیره ی بستکی مستقل خود منتقل شد. صرافی چینی بایننس (بزرگترین صرافی رمز ارز) از امنیت و سرعت پردازش قابل توجهی برخوردار است و ایجاد این ارز نیز باعث شد جایگاهی پیشرو در این فضا کسب کند. هنگام خرید در صرافی بایننس در صورتی که در حساب خود BNB داشته باشید شامل 25% تخفیف خواهید شد و کارمزد تراکنش ها 0.075 درصد می شود.
Stellar با نماد XLM: در بیت کوین، ماینر ها برای تائید تراکنش ها با یکدیگر همکاری می کنند؛ اما در این رمز ارز گره های مورد اعتماد که به گره های تائید (سرور ها) معروف اند وظیفه ی تائید تراکنش ها را بر عهده دارند. استلار همچنین توانایی ایجاد توکن ها را فراهم می کند و ایجاد کردن یک توکن بر روی شبکه استلار مزایای متعددی دارد؛ هر توکنی که روی شبکه استلار ایجاد می شود به طور خودکار بر روی صرافی غیر متمرکز استلار قرار گرفته و آن را بطور آنی با ارز های دیگر قابل معامله می کند. رمز ارز XLM در شرایطی که بازار فعالی بین دو ارز وجود نداشته باشد، می تواند به عنوان یک پل ارزی عمل کند. اگر هیچ کس نخواهد یورو را به دلار تبدیل کند، در عوض استلار همزمان به دنبال پیشنهاد USD به XLM و XLM به EUR خواهد بود. سپس شبکه آن مبادلات را انجام داده و تبدیل دلار به یورو را تکمیل می کند.
USD Coin با نماد USDC: یک توکن ثابت (Stable) است که قیمت آن همیشه تقریبا برابر 1 دلار آمریکا ست و مبتنی بر زنجیره ی بستکی اتریوم با استاندارد ERC20 می باشد. البته در ایران به اندازه USDT نقد شوندگی به دلار واقعی ندارد و توصیه می کنم از همان تتر استفاده بکنید.
بررسی بازار
برای بررسی و تحلیل بازار رمز ارز ها سایت های متفاوتی وجود دارد که بهترین آن trading view است:
همچنین در سایت زیر می توانید نقشه حرارتی رمز ارز ها، صرافی ها و... را مشاهده کنید:
اولین مرجعی که کوین و توکن را از یکدیگر متمایز کرد، وب سایت کوین مارکت کپ بود. برای اینکه متوجه شوید یک ارز دیجیتال کوین است یا توکن می توانید به این سایت مراجعه کنید:
کپی با ذکر منبع (وبلاگ توی) بلامانع است.